Armoede is overal, maar onzichtbaar
Op 18 juni 2020 kopte NRC: ‘Planbureaus voorzien sterke groei van de armoede in Nederland’. Het was deze verontrustende waarschuwing van het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Centraal Planbureau die voor Jonah Falke de directe aanleiding vormde om het land in te gaan en de armoede in Nederland te gaan beschrijven. Al snel werd het hem duidelijk dat het onderwerp veel groter en veelzijdiger is dan je in één artikel kunt vangen. De serie ‘Van armoede’ is dan ook een reeks reportages over het leven in de schaduw van de welvaart. De reportage ‘Ongedocumenteerd in Nederland – hoop is gevaarlijk’ uit september 2021, is een mooi voorbeeld van de serie, die één facet toont van de problematiek. Ongelijkheid is het grootste en meest urgente probleem van de huidige tijd. Het is merkbaar op alle terreinen en voor iedereen. Reden voor Vrij Nederland om verdelingsvraagstukken hoog op de journalistieke agenda te plaatsen, en het resultáát van die slecht verdeelde welvaart – de armoede – in kaart te brengen. Want armoede is overal, maar tegelijkertijd is het onzichtbaar. We zien winnaars, maar er zijn vooral verliezers.
Falke maakte de reportages ‘via de band’: door het vertrouwen te wekken van hulpverleners is hij uiteindelijk heel dicht bij het onderwerp gekomen. Fotograaf Desiré van Berg heeft met grote integriteit de beeldverslagen gemaakt. Uitzonderlijk (Vrij Nederland doet dat bijna nooit) liep ze vaak mee met Jonah, beiden als ‘fly on the wall’. De reportages zijn allen ingesproken, er is door Peter Wollring een videoreportage gemaakt en de reportages zijn gebundeld in een boek van de nieuwe Uitgeverij Vrij Nederland.
De reportages in Vrij Nederland zijn zeer goed gelezen, en Falke heeft met zijn project veel aandacht gehad. Hij is vaak geïnterviewd voor radio- en tv-programma’s, kranten en magazines en hij is geprezen door armoedewethouder en loco-burgemeester van Amsterdam Marjolein Moorman (‘Een fantastisch en belangwekkend project.’).
De jury was unaniem: dit is de onbetwiste winnaar van de Mercur Reportage van het Jaar 2022: ‘Het verschuift je wereldbeeld, wij maken dit hopelijk niet mee.’ ‘Ik bleef er nog lang over nadenken.’ Een klassieke reportage, met intensieve research als grondslag. Het maakte diepe indruk op de jury.
